اندوکاردیت قلب چیست؟ علت، علائم، پیشگیری و درمان

پزشکان اندوکاردیت را التهاب پوشش داخلی قلب می‌نامند. این کلمه از اصطلاح یونانی “Endo” برای درون و “kardia” برای قلب گرفته شده است. نام‌های دیگر اندوکاردیت یا التهاب دیواره داخلی قلب است. اندوکاردیت دلایل مختلفی دارد. صرف‌نظر از علت، آنها یک چیز مشترک دارند: بدون درمان به‌موقع، آنها کشنده هستند. افراد سالم خطر بسیار کمی برای ابتلا به اندوکاردیت دارند. شایع‌ترین اندوکاردیت پس از بیماری قلبی یا در افراد مبتلا به نقص مادرزادی قلب یا تعویض دریچه قلب است. تشخیص اغلب دشوار است زیرا علائم همیشه واضح نیستند. در اینجا تمام اطلاعات مهم در مورد التهاب قلب را خواهید یافت.

اندوکاردیت چیست و علل آن چیست؟

اندوکاردیت التهاب پوشش داخلی قلب، عمدتاً دریچه‌های قلب است. قلب توسط سه پوست پوشیده شده است. لایه‌ای که آن را از داخل می‌پوشاند در اصطلاح فنی آندوکارد نامیده می‌شود. دریچه‌های قلب حتی از اندوکارد تشکیل شده است. اندوکاردیت در درجه اول دریچه‌های میترال و آئورت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. 25 درصد بیماران دارای التهاب دریچه‌های متعدد هستند.

پزشک بسته به علت، بین دو نوع تفاوت قائل می‌شوند: اندوکاردیت عفونی و غیرعفونی. شکل اول توسط باکتری‌ها و به ندرت قارچ ها ایجاد می‌شود. در شکل دوم، اندوکارد به دلیل محرک‌های دیگر ملتهب می‌شود، به‌عنوان مثال اندوکاردیت روماتیسمی، اندوکاردیت لوفلر و غیره.

اندوکاردیت عفونی

بسیاری از بیماران مبتلا به اندوکاردیت عفونی یا باکتریایی چنین سابقه پزشکی قبلی دارند:

• اختلال در سیستم ایمنی (نقص ایمنی)
• عمل بر روی قلب
• دسترسی مکرر وریدی (به‌عنوان مثال در بیماران دیالیزی یا سوءمصرف مواد)

دوره اندو کاردیت باکتریایی می‌تواند متفاوت باشد:

• در  حالت باکتریایی، این بیماری طی هفته ها تا ماه‌ها ایجاد می‌شود.
• علائم اندوکاردیت حاد ناگهانی و شدید است.

اغلب باکتری از جنس استافیلوکوک پشت این بیماری است.

چگونه باکتری‌ها به قلب می‌رسند؟

عوامل بیماری‌زا می‌توانند به طرق مختلف به قلب برسند. یک احتمال این است که عمل قلب انجام شود که در آن آنها می‌توانند مستقیماً به بافت نفوذ کنند. راه دیگر از طریق جریان خون است: در این مورد، جراحی دندان یا سوراخ‌های مکرر در سیاهرگ‌ها برای تخلیه تعداد زیادی باکتری به داخل خون کافی است. اینها سپس در بدن گردش می‌کنند و در قلب می‌نشینند. به‌خصوص اگر قبلاً آسیبی در آنجا وجود داشته باشد، مثلاً به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی یا اکتسابی (مثلاً به دلیل نقص قلب یا نقص دریچه قلب)، میکروب‌ها در آنجا گیرکرده و به‌سرعت تکثیر می‌شوند.

اندوکاردیت روماتیسمی

اندوکاردیت روماتیسمی در نتیجه عفونت قبلی، معمولاً از استرپتوکوک ایجاد می‌شود. به‌عنوان مثال، افراد مبتلا گلودرد چرکی داشتند که در واقع قبلاً بهبودیافته بود. اما بعد دوباره تب (به نام تب روماتیسمی) و التهاب مفاصل همراه با التهاب دریچه‌های قلب می‌گیرند. اما در این مورد، این باکتری‌ها نیستند که مستقیماً باعث عفونت می‌شوند. در عوض، سیستم دفاعی خود بدن علیه ساختار مفاصل و قلب است؛ بنابراین بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. عفونت‌های استرپتوکوک معمولاً با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند تا تب روماتیسمی در وهله اول ایجاد نشود.

اندوکاردیت قاشقی

این نوع التهاب قلب با نام اندوکاردیت ائوزینوفیلیک نیز شناخته می‌شود. این نسبتاً به ندرت رخ می‌دهد و در زمینه سندرم لوفلر رخ می‌دهد. مهمتر از همه، بافت ریه با تعداد زیادی از سلول‌های دفاعی خود بدن (گرانولوسیت‌های ائوزینوفیلیک) اشغال شده است. هنگامی که قلب درگیر می‌شود، پوشش داخلی قلب ضخیم می‌شود که در نهایت می‌تواند منجر به سفت شدن بافت و در نتیجه از دست‌دادن عملکرد قلب شود.

اندوکاردیت لیبمن ساکس

لوپوس اریتماتوز یک بیماری روماتیسمی است که می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. اگر قلب تحت‌تأثیر قرار گرفته باشد، پزشکان آن را به‌عنوان اندوکاردیت Libman-Sacks معرفی می‌کنند. سیستم ایمنی بدن به دلیل اختلال در تنظیم به قلب حمله می‌کند.

علائم اندوکاردیت

نحوه بروز آندو کاردیت بسته به علت و دوره متفاوت است. علائم اندو کاردیت حاد مشابه علائم مسمومیت خونی است:

• تب شدید
• لرز
• عرق شبانه
• تغییر ریتم قلب مانند ضربان قلب
• فرسودگی

علائم نارسایی قلبی

علائم اندوکاردیت عفونی با حرکت آهسته مبهم به نظر می‌رسد و همیشه نشاندهنده بیماری نیست. در اینجا نیز ممکن است تب، تعریق شبانه یا سوفل قلبی جدید ظاهر شود. آمبولی‌های کوچک‌تر (انسداد عروق) یا خونریزی نیز ممکن است.

در اندوکاردیت روماتیسمی، علائم دیگر مانند مفاصل دردناک در پیش‌زمینه هستند. در بسیاری از موارد، علائم نیز موردتوجه قرار نمی‌گیرند.

خونریزی چگونه ایجاد می‌شود؟

در آندو کاردیت، رسوباتی روی دریچه‌های قلب ایجاد می‌شود که به‌صورت قطعات کوچک شل شده و وارد جریان خون می‌شوند. در نهایت آنها وارد رگ‌های ظریف شده و گیر می‌کنند. آمبولی ایجاد می‌شود و عروق آسیب‌دیده اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند. سکته مغزی می‌تواند در مغز رخ دهد. اندام‌هایی مانند کلیه‌ها یا چشم‌ها نیز قابل ثبت هستند.

اندوکاردیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

به دلیل علائم نامشخص و متنوع اندوکاردیت، تشخیص صحیح اغلب دیر انجام می‌شود. اگر بیمار فاکتورهای خطر التهاب قلبی را نشان دهد، پزشکان باید توجه ویژه‌ای داشته باشند. برای تشخیص اندوکاردیت می‌توان از معاینات زیر استفاده کرد:

شمارش خون: پاتوژن های معمولی اندوکاردیت در خون وجود دارد.

روش‌های تصویربرداری: اکوکاردیوگرافی(سونوگرافی قلب) یا سایر معاینات مانند MRI قلبی (توموگرافی رزونانس مغناطیسی) ناهنجاری ها را نشان می‌دهد.

علاوه بر این، علائمی مانند تب یا آمبولی همراه با علائم پوستی که در بالا توضیح داده شد نشان‌دهنده التهاب دریچه قلب است.

درمان اندوکاردیت 

اندوکاردیت باکتریایی با آنتی‌بیوتیک‌هایی با دوز بالا که مستقیماً از طریق ورید وارد خون می‌شوند، مبارزه می‌شود. بسته به پاتوژن، پزشک معالج مواد فعال را جمع‌آوری می‌کند. در طول درمان، او مدام موفقیت را بررسی می‌کند تا بتواند دوز را در طول زمان تنظیم کند. این درمان اندوکاردیت باید حداقل به مدت چهارتا شش هفته انجام شود .

اگر دریچه‌های قلب در اثر التهاب آن‌قدر آسیب‌دیده باشند که آسیب‌دیده‌اند، عمل جراحی ضروری است. این تقریباً نیمی از بیماران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. جراح یک یا چند دریچه قلب را با انواع مصنوعی جایگزین می‌کند.

اگر بیمار مبتلا به اندوکاردیت روماتیسمی باشد، درمان باهدف بیماری زمینه‌ای انجام می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدالتهابی برای این کار مناسب هستند.

با درمان به‌موقع، این احتمال وجود دارد که بیماری هیچ عارضه‌ای نداشته باشد. بدون درمان، اندوکاردیت معمولاً کشنده است. نارسایی قلبی می‌تواند یک عارضه احتمالی باشد: این امر باعث می‌شود که قلب قدرت پمپاژ خود را از دست بدهد که بر کل بدن تأثیر می‌گذارد.

جلوگیری از ابتلا

بهداشت نامناسب دهان و دندانپزشکی از علل اصلی اندوکاردیت هستند؛ بنابراین دستورالعمل‌ها پیشگیری از اندوکاردیت آنتی‌بیوتیکی را برای گروه‌های در معرض خطر قبل از درمان دندانپزشکی یا تمیزکردن حرفه‌ای دندان توصیه می‌کنند. گروه‌های خطر شامل افراد زیر است:

• با نقایص شدید مادرزادی قلب
• که جراحی دریچه قلب انجام داده‌اند.
• پس از پیوند قلب دچار بیماری دریچه قلب شده‌اند.
• تابه‌حال اندوکاردیت داشته‌اند.

اصولاً رعایت بهداشت کامل دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک از عناصر مهم در پیشگیری از التهاب قلبی است.