آریتمی قلبی یا اختلال ریتم قلبی چیست ؟ هر چیزی که باید بدانید!

آریتمی یا اختلال در ریتم قلب به ریتم غیرطبیعی قلب گفته می شود. این حالت ممکن است به صورت مکث کوتاهی باشد که تعداد ضربان کلی قلب را تحت تاثیر قرار دهد یا موجب ضربان بسیار سریع یا بسیار آهسته شود. برخی از آریتمی ها علائمی را از خود بروز نداده ولی برخی از آن ها با علائمی مانند سبکی سر یا سرگیجه همراه باشند.
سه نوع آریتمی وجود دارد : برادی کاردی که هنگامی رخ می دهد که ضربان قلب کمتر از 60 ضربان در دقیقه بزند. تاکی کاردی زمانی ایجاد خواهد شد که ضربان قلب بیش از 100 ضربه در دقیقه بزند. حالت سوم حالت نامنظم است که گاهی تند و گاهی تند می شود.

آریتمی قلبی

آریتمی قلبی چیست ؟

در شرایط مختلفی مانند خوشحالی، ترس، اضطراب، در زمان فعالیت های ورزشی، مصرف برخی از داروها ممکن است ریتم قلب تغییر کند. اما اگر کاهش یا افزایش ضربان قلب ادامه دار باشد ، قلب دچار آریتمی یا بی نظمی ضربان شده است. آریتمی های قلبی به دو دسته خوش خیم و بدخیم قابل تقسیم هستند. تعداد ضربان نرمال قلب در افراد در یک دقیقه بین 60 تا 100 ضربه می باشد به طوری که فرد متوجه ضربان های قلب نباشد. در صورتی که ضربان قلب به هر دلیلی تند، کند و نامنظم (گاهی تند، گاهی کند) بزند خبر از آریتمی می دهد. آریتمی فوق بطنی که منشا آن قسمت حفره های دهلیزی می باشد عموما خوش خیم بوده و موجب تپش قلب می شود که گاهی نیز با سرگیجه همراه است. آریتمی بدخیم که منشا آن از بطن ها و از حفره های پمپاژ کننده قلب است، در صورت ادامه دار بودن موجب ایست قلبی شده و منجر به مرگ فرد خواهد شد. علائم آریتمی های بدخیم بنابر نوع، محل و مداومت آن می تواند از تپش قلب شروع شود و تا سرگیجه و سنکوپ ادامه یابد و موجب ایست قلبی فرد شود.

علل آریتمی

شرایط خاصی می توانند باعث ایجاد آریتمی قلبی شوند؛ از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • حمله قلبی در حال وقوع
  • تشکیل اسکار در قلب در اثر حمله قلبی
  • تغییرات بوجود آمده در ساختار قلب، به عنوان مثال در اثر کاردیومیوپاتی
  • گرفتگی عروق قلب (بیماری عروق کرونر)
  • فشار خون بالا
  • پرکاری غده تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
  • کم کاری غده تیروئید (هایپوتیروئیدیسم)
  • دیابت
  • آپنه خواب
  • مصرف سیگار
  • مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
  • سوء مصرف مواد مخدر
  • استرس و اضطراب
  • برخی داروها و مکمل های خاص نظیر داروهای ضد سرماخوردگی، ضد آلرژی و مکمل های بدون نسخه
  • عوامل ژنتیکی

علائم آریتمی قلبی

آریتمی های کوتاه عموما بدون علامت هستند. ممکن است به صورت حذف ضربان قلب باشند که ندرتا متوجه آن خواهید شد. افرادی که به آریتمی قلبی مبتلا می شوند متوجه اختلال در ضربان قلب خود، تند، کند و نامنظم بودن آن خواهند شد. افرادی که بالای 40 سال هستند بهتر است در صورت مشاهده این حالت سریعا به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنند.
احساس لرزش یا ارتعاش که در قفسه سینه یا گردن ایجاد می شود.
هنگامی که آریتمی شدید است یا مدت زمان آن طولانی باشد که عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است قلب قادر به پمپاژ کردن خون کافی به تمام نقاط بدن نباشد و همین امر منجر به خستگی، سبکی سر و بیحالی و حتی مرگ خواهد شد.
تاکی کاردی نیز می تواند منجر به کاهش توانایی پمپاژ خون در قلب، تنگی نفس، درد قفسه سینه، سبکی سر یا کاهش سطح هوشیاری شود. در این شرایط ممکن است به علت شدید بودن به حمله قلبی یا مرگ منجر شود.

  • احساس بال بال زدن قلب در سینه
  • تپش قلب (تاکیکاردی)
  • کندی قلب (برادیکاردی)
  • درد قفسه سینه
  • تنگی نفس
  • اضطراب
  • خستگی
  • سبکی سر
  • تعریق
  • غش (سنکوپ) یا حالتی نزدیک به آن

ریسک فاکتورهای آریتمی قلبی

برخی شرایط و بیماری‌ها ممکن است احتمال ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش دهند. از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بیماری عروق کرونر
  • مشکلات قلبی و سابقه عمل جراحی قلب
  • تنگی عروق قلب
  • حمله قلبی
  • وضعیت غیر طبیعی دریچه‌ها
  • نارسایی قلبی
  • کاردیومیوپاتی و دیگر آسیب های قلبی

ریسک فاکتورهای دیگری که می تواند به علت آریتمی باشند:

  • فشار خون بالا : فشار خون بالا احتمال ابتلا به بیماری های عروق کرونری را افزایش داده و با افزایش ضخامت و سفتی در دیواره بطن ها می تواند انتقال پیام های الکتریکی در قلب را تغییر دهد.
  • بیماری های قلبی مادرزادی : وجود اختلالات قلبی که از بدو تولد ممکن است ریتم قلب را تغییر کند.
  • مشکلات تیروئیدی : پرکاری یا کم کاری تیروئید می تواند خطر آریتمی را افزایش دهد.
  • دیابت : احتمال ابتلا به فشار خون و بیماری عروق کرونر در دیابت کنترل نشده افزایش می یابد.
  • آپنه خواب : تنفس فرد در هنگام خواب به مدت چند ثانیه متوقف شده که این موضوع می تواند باعث ایجاد برادیکاردی، فیبریلاسیون دهلیزی و دیگر انواع آریتمی ها شود.
  • اختلال آب و الکترولیت : الکترولیت های موجود در خون نظیر سدیم، پتاسیم و منیزیم به تولید و انتقال پیام های الکتریکی در قلب کمک می کنند. سطوح بسیار بالا یا بسیار پایین این الکترولیت ها بر پیام های الکتریکی قلب تاثیر میگذارد و می تواند باعث ایجاد آریتمی قلبی شود.

عواملی که موجب افزایش احتمال آریتمی قلبی خواهند شد؟

  • مصرف داروها و مکمل ها : برخی از داروهایی که برای سرماخوردگی و سرفه هستند می تواند موجب ایجاد آریتمی شوند.
  • مصرف بیش از حد الکل :  مصرف بیش از حد الکل می تواند بر روی پیام های الکتریکی قلب تاثیر بگذارد و موجب افزایش احتمال فیبریلاسیون دهلیزی شود.
  • کافئین، نیکوتین و موارد مخدر : این مواد محرک بوده و موجب افزایش ضربان قلب و آریتمی های خطرناک می باشند. مواد مخدر های غیرقانونی بر روی قلب تاثیر شدیدی گذاشته و موجب آریتمی  و گاهی مرگ بر اثر فیبریلاسیون بطنی می شوند.
درمان آریتمی قلبی

عوارض آریتمی قلبی

  • سکته مغزی

آریتمی قلب احتمال تشکیل لخته خون را افزایش خواهد داد، که بر اثر شکسته شدن لخته و انتقال آن از قلب به مغز سکته مغزی رخ می دهد.

  • نارسایی قلبی

عدم پمپاژ موثر خون توسط قلب دچار برادیکاردی یا تاکیکاردی مانند فیبریلاسیون دهلیزی در طولانی مدت موجب نارسایی خواهد شد. گاهی کنترل سرعت ضربان قلب می تواند به بهبودی نارسایی و عملکرد قلب کمک کند.

چگونه ضربان قلب را می توانیم بررسی کنیم ؟

نحوه بررسی ضربان قلب به این صورت است که بر روی مچ دست و در انتهای شست، سرخرگی عبور می کند که به علت اینکه بر روی استخوان قرار دارد، ضربان نبض را می توان به راحتی با لمس انگشتان احساس کرد. انگشت سبابه را بر روی نبض قرار داده و تعداد ضربان های قلب را بشمرید. در صورتی که تعداد ضربان ها بین 60 تا 100 باشد نرمال بده و در صورتی که بیشتر از 100 و کمتر از 60 باشد می تواند خبر از آریتمی بدهد. لازم به ذکر است که ورزشکاران حرفه ای ضربان نبض آنها در حالت استراحت کمتر از ۶۰ باشد که وضعیتی طبیعی بوده و جای نگرانی وجود ندارد.

علت آریتمی چیست ؟

علت آریتمی می تواند به عوامل مختلفی وابسته باشد، از علت مادرزادی گرفته تا بیماری های قلبی. در آریتمی های مادرزادی ممکن است که یک عصب اضافه در قلب فرد باشد یا دیواره قلب ضخیم یا نازک باشد که این امر موجب آریتمی خواهد شد.
از طرف دیگر آریتمی می تواند به علت بیماری های قلبی باشد، مانند فردی که بر اثر انسداد رگ های قلبی سکته کند و دچار آریتمی شود. یا آریتمی می تواند ناشی از نبود دریچه قلب به وجود آید.
در بسیاری از افرادی که دچار آریتمی می شوند ساختمان قلب شان سالم است. بهتر است در مواجه با آریتمی قلب حتما به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.

نحوه تشخیص آریتمی قلبی به چه صورت است؟

پزشک برای تشخیص آریتمی قلبی شرح حال بیمار، علائم و نشانه های بیمار و معاینه فیزیکی فرد میپردازد. همچنین ممکن است درباره سابقه بیماری قلبی و تیروئیدی از بیمار سوالاتی را بپرسد. این بیماری ها موجب افزایش احتمال ابتلا به آریتمی خواهند شد. در آخر پزشک آزمایش های اختصاصی را برای بیمار تجویز خواهد کرد:

  • نوار قلب یا ECG : در این آزمایش الکترودهای متصل به قفسه سینه و اندام ها وصل می کنند و فعالیت های الکتریکی قلب را ثبت می کنند.
  • مانیتور هولتر : هولتر در حقیقت یک دستگاه نوار قلب قابل حمل می باشد که به مدت یک روز یا بیشتر به بیمار وصل می شود تا فعالیت های الکتریکی قلب را در حین انجام کارهای روزمره ثبت کند.
  • ثبت کننده واقعه : در این آزمایش فرد در هنگام علامت دار شدن، این دستگاه ECG قابل حمل را به بدن خود وصل کرده و در صورت بروز علائم با فشردن یک دکمه، فعالیت الکتریکی قلب خود را ثبت می کند.
  • اکوکاردیوگرافی : این آزمایش غیر تهاجمی، با قرار دادن ترانسدیوسر بر روی قفسه سینه بیمار و با استفاده از امواج صوتی، اندازه و ساختار قلب و حرکت آن مورد بررسی قرار می دهد.
  • واقعه نگر قابل کاشت: در صورتی که علائم فرد به ندرت اتفاق می افتند، دستگاه واقعه نگر را زیر پوست و در ناحیه قفسه سینه ی بیمار می توان کاشت تا فعالیت الکتریکی قلب به طور مداوم ثبت کند و به کمک آن ریتم های غیرطبیعی قلب شناسایی شوند.

در صورتی که آزمایش های ذکر شده کمکی نکنند آزمایش های زیر توصیه می گردند:

  • آزمایش استرس : در حین انجام این آزمایش، از فرد درخواست می شود تا بر روی یک تردمیل یا یک دوچرخه ثابت شروع به ورزش کند. در صورتی که بیمار مبتلا مشکوک به بیماری عروق کرونر باشد و انجام ورزش برای وی مقدور نباشد، پزشک از داروهای محرک به منظور شبیه سازی حالت ورزش استفاده خواهد کرد.
  • آزمایش میز چرخان : اگر فرد سابقه غش داشته باشد از این آزمایش استفاده می شود. در این آزمایش، فرد روی یک میز دراز می کشد‌. در ادامه میز چرخش پیدا کرده و فرد در وضعیت عمودی قرار می گیرد. دقیقا مانند حالتی که فرد ایستاده است. سپس پزشک پاسخ قلب و دستگاه عصبی خودمختار نسبت به تغییر وضعیت بیمار را مورد ارزیابی قرار خواهد داد.
  • آزمایش و نقشه برداری الکتروفیزیولوژیک : این آزمایش به این صورت است که پزشک یک سری لوله نازک و منعطف به نام کاتتر را که در نوک آن الکترود قرار دارد، از طریق عروق خونی به بخش های مختلف قلب ارسال می کند. پس از قرارگیری در محل کاتترها قادر خواهند بود فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کنند.همچنین متخصص قلب و عروق می تواند از الکترودهای مستقر در راس کاتترها برای تحریک الکتریکی قلب برای ایجاد آریتمی استفاده کند.

راه های درمان آریتمی

  • تغییر در سبک و شیوه زندگی
  • مصرف داروهای ضد انعقاد و کاهش میزان خطر لخته شدن خون و سکته مغزی
  • داروهای پیشگیری و کنترل آریتمی و درمان شرایط مربوط به آن مانند پرفشاری خون، بیماری های کرونری قلب و نارسایی های قلبی.
  • استفاده از یک ضربان ساز که توسط باطری برای تنظیم ضربان قلب استفاده می شود.
  • دفیبریلاسیون قلبی و دفیبریلاتورهای قلبی کاشتنی یا همان ICD ها.
  • جراحی
  • تخریب بافت قلبی

تغییر در سبک و شیوه زندگی

  • داشتن رژیم غذایی سالم از نظر قلبی
  • فعالیت جسمانی منظم و حفظ وزن در محدوده طبیعی
  • پرهیز از مصرف سیگار
  • ترک یا محدود کردن مصرف الکل و کافئین
  • کاهش استرس، چرا که استرس و عصبانیت شدید باعث آریتمی قلبی می شود
  • مصرف محتاطانه داروهای بدون نسخه‌ای نظیر داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی، چرا که برخی از این داروها حاوی مواد محرک هستند که منجر به افزایش ضربان قلب می شوند.

دفیبریلاسیون به چه معناست ؟

دفیبریلاسیون ضربان قلبی غیر طبیعی را به ضربان قلبی طبیعی از طریق شوک الکتریکی تبدیل می کند. این امکان وجود دارد که یک دفیبریلاتور قلبی کاشتنی (ICD)در زیر پوست ناحیه فوقانی سینه کاشته شود تا شوک ایجاد نماید و به عنوان یک ضربان ساز عمل کند، زمانی که ضربان غیرطبیعی شود، این دستگاه آن را شناسایی کرده و به حالت طبیعی برمیگرداند. این دستگاه به صورت 24 ساعته کار می کند.

تخریب بافت قلبی به چه صورت انجام می گیرد؟

در این روش آریتمی اصلاح شده و ریتم طبیعی قلب برمیگردد. این روش از طریق تعبیه لوله ای باریک و انعطاف پذیر به نام کاتتر و هدایت آن به عضله قلبی انجام می گیرد. نوک کاتتر با آزاد کردن مقدار زیادی انرژی، بخش های کوچکی از بافت قلبی که موجب ایجاد پیام های الکتریکی غیرطبیعی می شوند را تخریب می کنند.

درمان آریتمی

نحوه درمان آریتمی بر اساس نوع و علت آن متفاوت خواهد بود. در صورتی که آریتمی به صورت نامرتب یا تند باشد عموما داروهای تنظیم کننده ریتم قلب تجویز خواهد شد. در برخی از موارد نیز برای درمان آریتمی ممکن است فرد نیاز به بستری و درمان شیوه الکتروفیزیولوژی و ابلیشن یا اصطلاحا همان سوزاندن نیاز داشته باشد. این روش به این صورت است که از طریق رگ های بیمار سیم هایی در قلب او کار گذاشته شده که از طریق نقشه برداری، کانون بی نظمی در قلب را می توان پیدا کرد و با اشعه مخصوص رادیوفرکوئنسی کانون با انرژی گرمایی سوزانده خواهد شد.
همچنین می توان آریتمی های کند قلب را نیز با تعبیه باطری کنترل کرد، به این صورت که با جراحی کوچک بدون نیاز به بیهوشی از طریق رگ سیم هایی در داخل قلب کار گذاشته شده که این سیم ها توسط یک باطری که در زیر استخوان ترقوه و زیر پوست قرار داده شده ضربان قلب را تنظیم و آریتمی و سرگیجه فرد را برطرف خواهد کرد.


دیدگاه کاربران

0 دیدگاه
    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    instagram logo call button