ونوگرافی یا ونوگرام چیست؟ انواع، نحوه انجام و خطرات

ونوگرافی (Venograms) یا ونوگرام آزمایشی است که به پزشک شما این اجازه را خواهد داد تا رگ‌های شما را با اشعه ایکس ببیند. وریدها به طور معمول در اشعه ایکس طبیعی دیده نمی‌شوند. این آزمایش شامل تزریق مایعی به نام ماده حاجب است. یک رنگ  محلول مبتنی بر یُد است که اجازه می‌دهد رگ‌های شما در اشعه ایکس دیده شوند.
ونوگرافی به پزشک شما اجازه می‌دهد تا اندازه و وضعیت رگ‌های شما را ارزیابی کند. همچنین می‌تواند برای تشخیص شرایط بیمار مانند لخته شدن خون و تومورها مورد استفاده قرار گیرد. این آزمایش همچنین می‌تواند هرگونه ناهنجاری وریدی را که ممکن است باعث درد یا تورم در اندام شما شود، به پزشک نشان دهد.

انواع ونوگرافی

از ونوگرافی معمولاً برای نمایش رگ‌های پا یا معده استفاده می‌شود، اما می‌تواند در هر ناحیه ای از بدن مورد استفاده قرار بگیرد. پزشک شما بسته به دلیل آزمایش شما انتخاب می‌کند که کدام نوع ونوگرافی برای شما مناسب است. انواع ونوگرافی شامل موارد زیر است:

• ونوگرافی صعودی به پزشک شما کمک می‌کند تا محل ترومبوز ورید عمقی یا لخته شدن خون در پاها را ببیند.
• ونوگرافی نزولی به پزشک شما اجازه می‌دهد تا عملکرد دریچه‌های موجود در رگ‌های عمیق را اندازه گیری کند.
• ونوگرافی اندام فوقانی به پزشک اجازه می‌دهد تا انسداد، لخته شدن خون یا ناهنجاری عروقی در وریدهای گردن و بازوها را داشته باشد.
• ونوکاووگرافی کمک می‌کند تا پزشک عملکرد ورید اجوف تحتانی شما را که خون را به قلب شما وارد می‌کند، ارزیابی کند.

هر نوع ونوگرافی از رنگ کنتراست و دستگاه اشعه ایکس یکسانی استفاده می‌کند.

آماده شدن برای یک ونوگرافی

شما و پزشک‌تان باید قبل از انجام جراحی ونوگرافی، در مورد همه داروها و آلرژی های خود صحبت کنید. افرادی که به صدف یا ید حساسیت دارند، ممکن است به رنگ ماده حاجب نیز حساس باشند.
اگر باردار هستید به پزشک خود اطلاع دهید. قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس می‌تواند برای جنین در حال رشد خطر ایجاد کند.
ممکن است به شما توصیه شود چهار ساعت قبل از انجام ونوگرافی چیزی نخورید و ناشتا باشید. اطمینان حاصل کنید که قبل از ونوگرافی، تمام جواهرات خود را درآورید.

روش ونوگرافی

برای سهولت دسترسی به مناطق آزمایش، یک لباس بیمارستان به شما داده می شود که در حین ونوگرافی بپوشید. پزشک یکی از پاهای شما را با مایع استریل تمیز کرده و یک خط داخل وریدی وارد می‌کند. سپس، آنها به رگ ماده حاجب را تزریق می‌کنند. با عبور ماده حاجب از بدن، ممکن است احساس گرما کنید، سردرد مختصری داشته باشید یا احساس حالت تهوع کنید. اگر پس از تزریق رنگ دچار مشکل تنفسی هستید یا احساس خارش دارید، باید به آنها اطلاع دهید. این می‌تواند نشان‌دهنده یک واکنش آلرژیک باشد.
افرادی که چندین حساسیت غذایی یا دارویی دارند، بیشتر واکنش آلرژیک به ماده حاجب نشان می‌دهند. کسانی که تب یونجه یا آسم دارند نیز خطر آلرژی را افزایش می‌دهند. افرادی که بیماری کلیوی دارند نیز در معرض خطر هستند.
قبل از انجام ونوگرافی به احتمال زیاد از نظر آلرژی به ماده حاجب آزمایش نخواهید شد. به همین دلیل مهم است که اگر قبلا به ماده رنگی واکنش داده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است قبل از استفاده از ماده حاجب برای جلوگیری از خارش آنتی هیستامین به شما بدهد وگرنه ممکن است تصمیم بگیرند که برای واکنش نشان ندادن شما از رنگ استفاده نکنند.
با حرکت ماده حاجب در سراسر پاها و پایین تنه، تصویربرداری اشعه ایکس در فواصل منظم گرفته می‌شود. این تست به طور کلی بین 30 تا 90 دقیقه طول می‌کشد. پس از اتمام پرتو نگاری های ایکس، آنها محل تزریق را پانسمان می‌کنند.
پس از انجام عمل جراحی برای مدت کوتاهی استراحت خواهید کرد و علائم حیاتی شما کنترل می‌شود. شما معمولاً می‌توانید همان روز که ونوگرافی می‌کنید به خانه بروید. به دنبال این آزمایش مطمئن شوید که مقدار زیادی آب بنوشید تا هیدراته بماند و رنگ ماده حاجب از بدن شما پاک شود. علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده عفونت یا آلرژی به ماده حاجب باشد:

• قرمزی در محل تزریق
• تورم در محل تزریق
• تب
• لرز

اگر هر یک از این علائم را دارید، ممکن است لازم باشد که برای مدت طولانی‌تری در بیمارستان وضعیت شما کنترل شود.

نتایج ونوگرام

پزشک شما گزارش نتایج را از رادیولوژیست دریافت می‌کند. رادیولوژیست پزشکی است که برای خواندن نتایج رادیولوژی آموزش دیده است. پزشک شما در مورد هر یافته غیرطبیعی مانند لخته شدن خون، انسداد یا دریچه‌های ناکارآمد با شما صحبت خواهد کرد. پزشک می‌تواند این ناهنجاری‌ها را درمان کرده یا در قرارهای بعدی آنها را کنترل کند.

خطرات ونوگرافی

ونوگرافی برای اکثر افراد بی خطر است. اگر نارسایی احتقانی قلب ، فشار خون ریوی یا حساسیت به ماده حاجب دارید، نباید ونوگرام انجام دهید. افرادی که به بیماری کلیوی، دیابت مبتلا هستند و یا داروی متفورمین (گلوکوفاژ) را برای کنترل سطح گلوکز مصرف می کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای نارسایی کلیه پس از انجام ونوگرافی باشند. مطالعات گزارش شده در آكادمی پزشكان خانواده آمریكا خاطرنشان كرده اند كه بین 1 تا 13 درصد افرادی كه در طی مراحل درمانی دارای کار با ماده حاجب هستند می توانند نارسایی كلیه را تجربه كنند.
سایر عوامل ممکن است انجام ونوگرافی را دشوارتر کند، خصوصاً اگر چاق هستید، در طی فرآیند اشعه ایکس نمی‌توانید دراز بکشید، یا تورم شدید در پاها دارید. چاقی و تورم بیش از حد در اندام‌های شما باعث می‌شود که رگ‌ها در هنگام انجام ونوگرافی دچار مشکل شوند. شما همچنین باید بتوانید در طول آزمایش بی حرکت بمانید تا تکنسین اشعه ایکس بتواند تصاویر دقیقی بدست آورد.
سلامت کلی خود را با پزشک در میان بگذارید تا مشخص شود آیا مزایای ونوگرافی برای شما بیشتر از خطرات آن است یا نه؟

منبع