هیپوکسمی یا کمبود اکسیژن خون

هیپوکسمی وضعیتی است که زمانی رخ می دهد که اکسیژن کافی در خون خود ندارید. اگرچه این می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، به نظر می رسد هیپوکسمی در افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریوی پیشرفته (COPD) نسبتاً شایع است.

علائم کمبود اکسیژن خون

علائم هیپوکسمی عبارتند از:

• گیجی
• تنگی نفس
• ضربان قلب شما افزایش می‌یابد، زیرا بدن شما سعی می کند اکسیژن کم در جریان خون شما را جبران کند.
• افراد مبتلا به COPD که در زمان استراحت از هیپوکسمی رنج می برند، احتمالاً در تمرکز و به خاطر سپردن مشکل دارند و این مشکلات مانند هیپوکسی آنها بدتر می شود.

عوارض هیپوکسمی 

هیپوکسمی اغلب منجر به هیپوکسی می‌شود، وضعیتی که در آن اکسیژن کافی به بافت‌هایتان نمی‌رسد. در حالی که بسیاری از مردم این دو را به دلیل نام‌های مشابه اشتباه می‌گیرند، اما متمایز هستند (هیپوکسمی فقط شامل اکسیژن کم در خود خون می‌شود). هیپوکسمی همچنین ممکن است منجر به سیانوز شود.

هیپوکسی

در هیپوکسی، اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن آسیب ببینند و ممکن است آسیب ببینند. ممکن است هیپوکسمی بدون هیپوکسی داشته باشید اگر بدن شما با افزایش میزان اکسیژنی که در واقع به بافت‌های شما می‌رسد جبران کند (مثلاً با تندتر زدن قلب برای حرکت سریع‌تر خون حامل اکسیژن).

همچنین اگر اکسیژن رسانی واقعی به سلول‌های شما به درستی کار نمی‌کند یا اگر سلول های شما قادر به استفاده درست از اکسیژن نباشند، ممکن است هیپوکسی بدون هیپوکسمی داشته باشید.

سیانوز

در هیپوکسمی شدید، ممکن است شروع به عرق کردن یا خس خس کنید، پوست شما ممکن است سرد و لطیف شود، و ممکن است شروع به آبی شدن کنید. مورد دوم، سیانوز، نشان می دهد که خون اکسیژن کافی به سلول های شما نمی رسد.

علل

هر شرایطی که بر تبادل کارآمد اکسیژن و دی اکسید کربن یا جریان خون در بدن تأثیر بگذارد می‌تواند منجر به هیپوکسمی شود. برخی از شایع ترین علل هیپوکسمی عبارتند از:

• آپنه خواب
• آسم
• آمفیزم
• برونشیت
• کم خونی
• ورزش یا ابتلا به بیماری در ارتفاع بالا
• تشدید COPD
• پنومونی 
• التهاب یا اسکار ریه، مانند فیبروز ریوی
• آمبولی ریه
• ادم ریوی
• بیماری بینابینی ریه
• نقایص مادرزادی قلب
• بیماری قلبی مادرزادی
• پنوموتوراکس (جمع شدن ریه)
• سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS)
• سرطان ریه 

تشخیص کمبود اکسیژن خون

هیپوکسمی با اندازه گیری سطح اکسیژن خون از طریق یک آزمایش خون به نام گازهای خون شریانی (ABG) یا از طریق پالس اکسیمتری، یک پروب اسکن غیرتهاجمی که معمولاً به انگشت یا لاله گوش بسته می‌شود و از نور برای اندازه گیری میزان اکسیژن در بدن شما استفاده می‌کند، تشخیص داده می شود.

در آزمایش ABG، سطح اکسیژن خون برحسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شود. سطح طبیعی اکسیژن در شریان های شما حدود 80 تا 100 میلی‌متر جیوه است. افراد مبتلا به COPD معمولا سطوح پایین‌تری دارند. اگر سطح بسیار پایینی دارید – معمولاً حدود 60 میلی‌متر جیوه – ممکن است به اکسیژن مکمل نیاز داشته باشید.

با پالس اکسیمتری، سطح طبیعی اکسیژن خون حدود 95٪ تا 100٪ است. سطح پایین زیر 90٪ است. می‌توان از پالس اکسیمتری برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون در خانه استفاده کرد. با پزشک متخصص خود در مورد آنچه که باید از پالس اکسیمتری انتظار داشته باشید بسته به وضعیت خود و زمان درخواست کمک پزشکی برای خواندن پایین صحبت کنید.

درمان کمبود اکسیژن خون

هیپوکسمی معمولاً نتیجه شرایط دیگری است که بر نحوه پردازش اکسیژن بدن شما تأثیر می گذارد. ضروری است که پزشک شما برنامه‌ای ایجاد کند که علاوه بر درمان علائم هیپوکسمی، بیماری زمینه‌ای شما را نیز درمان کند.

اگر آزمایشات پزشکی شما نشان می‌دهد که هیپوکسمی مزمن دارید، ممکن است پزشک متخصص به شما توصیه کند که از اکسیژن مکمل استفاده کنید. با این حال، اکسیژن مکمل ممکن است به همه کمک نکند، بنابراین باید مزایا و معایب را با پزشک خود در میان بگذارید.

برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب، COPD یا سایر بیماری‌های ریوی ممکن است بیشتر در شب از هیپوکسمی رنج ببرند. این به دلیل تغییرات تنفسی در طول خواب است که میزان اکسیژنی را که به جریان خون شما می رسد کاهش می‌دهد. در افرادی که از قبل بیماری ریوی یا قلبی ندارند، این تغییرات تنفسی ممکن است چنین تأثیری نداشته باشد. اما برای مثال در افرادی که COPD دارند، می‌توانند باعث هیپوکسمی شوند.

اگر علائم هیپوکسی در شب، مانند تنفس کم عمق، ضربان قلب سریع، عدم استراحت پس از بیدار شدن، خروپف، تنفس دهانی و عرق کردن را دارید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است یک دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) یا جراحی را برای رفع هرگونه انسداد احتمالی توصیه کند.